Οι μάγισσες του Benevento

Το Benevento είναι μια πόλη της Ιταλίας, νοτιοανατολικά της Νάπολης και έχει τη φήμη της μαγισσοπόλης! Σε αντίθεση με άλλες πόλεις, όπου οι μάγισσες είναι ανεπιθύμητες και κάθε θρύλος γύρω από αυτές θάβεται στις σκιές, στο Benevento ο θρύλος των μαγισσών του ενέπνευσε ποιητές και καλλιτέχνες στο πέρας των αιώνων και το ‘χουν τιμή και καμάρι τους!

Όλα πρέπει να ξεκίνησαν κάπου στον 4^ο π.Χ. αιώνα στην Μεγάλη Ελλάδα από τους Σαμνίτες – έναν αρχαίο λαό της περιοχής της Καμπανίας- όταν άρχισε να ενσωματώνεται στις τοπικές παραδόσεις της πόλης Sannio η οργιαστική λατρεία της Κυβέλης.

Τα μαγικά Sabbats

Αργότερα, μέσα από τις μυστηριώδεις και εξωτικές τελετές της χρυσής οχιάς, η οποία πιθανόν συνδέεται με τη λατρεία της Ίσιδας, που τελούσαν οι Λομβάρδοι- που είχαν κάνει το Benevento πρωτεύουσα του νότιου Δουκάτου τους- άρχισαν να ξεπηδούν ιστορίες για μάγισσες. Η ιερή τελετή τους στον ποταμό Sabato προς τιμήν του Θεού Wotan, στην οποία συμμετείχαν ιέρειες, πολεμιστές και ένας τράγος αποτελεί ίσως τον πυρήνα πολλών διάσημων ιστοριών για μάγισσες. Οι ιστορίες διαδόθηκαν γρήγορα και ο θρύλος των μαγισσών γινόταν ολοένα και πιο διάσημος.

Στην περίοδο της αναγέννησης πολλές διάσημες Ιταλίδες μάγισσες ζήσαν και εργάστηκαν στο Benevento. Επιγραμματικά θα αναφέρουμε την Violante του Pontecorvo, την Menandra, την Bojarona και την Gioconna. Και εκείνη ακριβώς την περίοδο είναι που σημειώθηκε ταχεία διάδοση του θρύλου των μαγισσών του Benevento σε όλη την Ευρώπη.

Νυχτερινές πτήσεις

Πολλά έχουν ειπωθεί για τις περίφημες μάγισσες αυτής της πόλης. Ανάμεσα σε όσα διαδίδονται, ξεχωρίζει η σύναξή τους τα Σάββατα τις βραδινές ώρες ως το ξημέρωμα της Κυριακής. Συγκεντρώνονταν λοιπόν όλες οι μάγισσες της ευρύτερης περιοχής γύρω από μια μεγάλη Καρυδιά για να τελέσουν τα δαιμονικά τους Sabbats.

Το πως φτάνανε ως εκεί είναι ένα από τα καλύτερα μέρη του θρύλου! Είχανε ,που λέτε, μια μαγική σπιτική αλοιφή με την οποία πασαλείφονταν και η οποία δεν τους έδινε μόνο την ικανότητα να πετούν αλλά και να είναι αόρατες σε πιθανόν εχθρικά βλέμματα. Έτσι, με το που έπεφτε η νύχτα η βαθιά και με τη βοήθεια της μαγικής αλοιφής, καβαλούσαν τα σκουπόξυλά τους και πετούσαν ως τη μεγάλη ιερή Καρυδιά.

Σκουπόξυλο και αλάτι

Άλλοτε, μπαίναν κρυφά στους στάβλους των χωρικών, διάλεγαν μια φοράδα και την καβαλούσαν όλη νύχτα καλπάζοντας άγρια. Η κούρσα κρατούσε μέχρι το ζωντανό να βγάλει αφρούς από το στόμα του, τους οποίους συλλέγαν για τους μαγικούς τους σκοπούς. Όσο πετούσαν πλέκαν τα μαλλιά της φοράδας όμορφες κοτσίδες και όταν τις επέστρεφαν πίσω στο στάβλο το πρωί οι πλεξίδες αποτελούσαν μαρτυρία της απαγωγής τους. Κάποιες φορές το ζωντανό εξαντλούνταν τόσο πολύ από την ολονύχτια πτήση που δεν άντεχε και ξεψυχούσε.

Οι αγρότες, για να προστατέψουν τα ζωντανά τους, βάζαν μια σκούπα αναποδογυρισμένη στην είσοδο του στάβλου είτε ένα σακί αλάτι. Και τα δύο αποτελούσαν μέσα για τον ξορκισμό των ανεπιθύμητων επισκεπτών, ανθρώπινων και μη! Σύμφωνα με κάποιους αυτή τους η ιδιότητα οφείλεται στην ακατανίκητη έλξη που ασκούσαν στις μάγισσες να μετρήσουν είτε τους κόκκους του αλατιού είτε τα στάχια της σκούπας. Έτσι τις έβρισκε το ξημέρωμα και έπαιρναν δρόμο για να μην αποκαλυφθούν.

Οι μάγισσες του Benevento λάτρευαν την Dianna, την Ίσιδα και την Εκάτη, μνημεία των οποίων υπάρχουν ως τις μέρες μας διάσπαρτα στην πόλη. Η ονομασία τους Jannara θα μπορούσε να προέρχεται από παράφραση του Dianare, δηλαδή ιέρεια της Dianna είτε από το λατινικό janua που θα πει πόρτα. Οι Jannara είναι μοναχικές μάγισσες με έντονο ταμπεραμέντο. Με το πέρας της μέρας μπορούσαν να μεταμορφωθούν. Για να τις πιάσει κάποιος έπρεπε να τις γραπώσει από τα μαλλιά που ήταν και το αδύνατο σημείο τους. Αν τα κατάφερνε κάποιος όμως μπορούσε να εξασφαλίσει την προστασία της μάγισσας για 7 γενιές για τον ίδιο και την οικογένειά του με αντάλλαγμα την απελευθέρωσή της.

Είναι το τέλος;

Οι διάφορες ιστορίες που περάσαν από γενιά σε γενιά εδραίωσαν τον μυστηριώδη θρύλο των μαγισσών του Benevento, των οργιαστικών Sabbats τους και της μαγικής τους Καρυδιάς. Κάποια στιγμή δυστυχώς η Καρυδιά κόπηκε και ξεριζώθηκε από τον St. Barbatus και στη θέση της χτίστηκε μια εκκλησία με την ονομασία Santa Maria in Voto. Οι τελετές της χρυσής οχιάς συνεχίστηκαν για λίγο ακόμη στα κρυφά μέχρις ότου έπεσε και εκείνη σε λάθος χέρια, τη λιώσανε και την κάνανε δισκοπότηρο για τη Θεία Ευχαριστία.

Παρόμοιες οργιαστικές τελετές γύρω από ιερά δέντρα τελούνταν και από τους πιστούς της Αρτέμιδας στην Ανατολική πλευρά της Καρίας. Ίσιδα, Άρτεμις, Dianna, Εκάτη και Κυβέλη ήταν Θεές με έντονη επιρροή σε όλα τα εδάφη της τότε Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, άλλοτε επισήμως και άλλοτε κρυφά και υπογείως. Όσο η καθιέρωση του Χριστιανισμού ως επίσημου δόγματος προχωρούσε τόσο οι λατρείες των Θεαίνων αυτών γινόταν πιο underground και άρχιζαν να ταυτίζονται με τη λατρεία του σατανά, μιας και οτιδήποτε δεν ταίριαζε με το νέο θρησκευτικό δόγμα είτε τροποποιούνταν για να χωρέσει είτε αποδίδονταν στον μεγάλο εχθρό- τον όξω από δω που λένε.

Οι μάγισσες του Benevento δεν ξέφυγαν από το κυνήγι μαγισσών βέβαια. Το 15^ο αιώνα άρχισαν να κατηγορούνται για ασθένειες και κάθε είδους ατυχία των κατοίκων της πόλης και να συλλαμβάνονται. Το 1486, με την έκδοση του Malleus Maleficarum η κατάσταση ξέφυγε λιγάκι και οι μάγισσες μπήκαν για τα καλά στο στόχαστρο. Στις μέρες μας, το Benevento συνεχίζει να διατηρεί τη φήμη της μαγισσοπόλης και αρκετοί την επισκέπτονται για την μυστηριώδη της αυτή γοητεία.

«Αλοιφή, αλοιφή, στείλε με στην Καρυδιά του Benevento,
πάνω από το νερό και πάνω από τον άνεμο, πάνω από όλη την κακοκαιρία.»

Αυτό σιγομουρμούραγαν οι μάγισσες λίγο πριν απογειωθούν για τη νυχτερινή τους πτήση! Ίσως αν είστε πολύ τυχεροί ή πολύ άτυχοι να το ακούσετε κι εσείς κάποιο βράδυ πανσελήνου από τα χείλη μιας μάγισσας.

Πηγές:

• Arcistreghe.it – Secrets, legends, and folklore of Irpinian and Beneventan Stregoneria
• Alfredo Zazo, Curiosità storiche beneventane, ed. De Martini, 1976
• Agostino Paravicini Bagliani, “Le montagne stregate”, in Medioevo, ed. De Agostini, 2008, X, page 28 et seq.
• La leggenda delle streghe on the web site of the journal Realtà Sannita
• The janaras on Vampiri.net
• Article about the janara on Sfairos
• The article Benevento, walnut tree of from the Encyclopedia of Witchcraft
• Maria Pia Selvaggio. “L’Arcistrea.” Bellezza Orsini, Benevento e la sua Janara. 2008.
• Stregheria.com, the home of Italian witchcraft on the Web