Señor La Muerte 

Προσεύχομαι σε σένα, Ω Άγιε Κύριε του Θανάτου
Δάνεισε την δύναμή σου στην τελετή μου
Φανέρωσε για με τα κεκαλυμμένα μυστήρια σου
Ω κραταιέ χειριστή του αιματηρού Δρεπανιού!

Άρχοντα του αιματοβαμμένου θερισμού
Βασιλέα των παντοδύναμων νεκρών με το ακάνθινο σου στέμμα
Άσε το δρεπάνι σου να πέσει τώρα
Κάνε το να κόψει, της ζωής το σαθρό και ξεφτισμένο νήμα.

Η λατρεία του θανάτου

Μέσα στο διάβα της ιστορίας υπήρχαν πάντα οι απόκρυφες μαγικές παραδόσεις, συχνά με έναν πιο σκοτεινό χαρακτήρα, οι οποίες είχαν αφιερώσει τις μαγικές τους εργασίες σε διάφορες προσωποποιήσεις του θανάτου και των σκιών των νεκρών. Αυτές οι παραδόσεις είχα συχνά ως σκοπό να δημιουργήσουν πνευματικά συστήματα και μαγικές τεχνικές, οι οποίες με την βοήθεια των δυνάμεων του θανάτου και των νεκρών, δύνανται να παραχωρήσουν στον μάγο, δύναμη και απόκρυφη γνώση η οποία είναι απροσπέλαστη από τους ζώντες. Δεν ήταν λίγες οι φορές κατά τις οποίες αυτές οι λατρείες είχαν συνδεθεί με απαγορευμένες τελετουργίες νεκρομαντείας, μαύρης μαγείας και του «αριστερού μονοπατιού».

Υπάρχουν ακόμη πολλές διαφορετικές μορφές της λατρείας του θανάτου οι οποίες εξαπλώνονται ανά τον κόσμο. Αυτές λοιπόν σχετίζονται με παραδόσεις που έχουν έντονο και κυρίαρχο χαρακτήρα κυρίως στην Κεντρική Αμερική, Νότια Αμερική και στις Νήσους της Καραϊβικής, αλλά υπάρχουν επίσης μερικές κρυφές πτυχές της λατρείας του θανάτου που μπορούν να εντοπιστούν μέσα σε συγκεκριμένες εσωτερικές παραδόσεις τόσο της Μέσης ανατολής όσο και της Ευρώπης.

Μία εκ των παραδόσεων που καλλιεργεί τελετουργικά την αίσθηση του Άρχοντα του θανάτου υπό την μορφή του Χάροντα (Grim Reaper), είναι η Αργεντίνικη εκδοχή της λατρείας του Señor la Muerte (Άρχων/Κύριος του Θανάτου) που έχει πολλές ενδιαφέρουσες ομοιότητες με την Βραζιλιάνικη Λατρεία του Exu (Quibanda), επίσης έχοντας έντονα μαγικά στοιχεία. Η λατρεία αυτή έχει έντονο παγανιστικό και λαϊκό χαρακτήρα όπως θα δούμε παρακάτω περιγράφοντας τον τρόπο λατρείας του Άρχοντα του Θανάτου.

Οι μέρες του εορτασμού

Μέσα στους κόλπους της συγκεκριμένης Αργεντίνικης Λατρείας, οι ιερές μέρες κατά τις οποίες λατρεύεται ο señor la Muerte είναι η Μεγάλη Παρασκευή (και δη η Παρασκευή πριν το Πάσχα των Καθολικών), η 1^η Νοεμβρίου (η ημέρα των Αγίων Πάντων), η 15^η Αυγούστου και κάθε Παρασκευή και 13 του έτους. Κατά τους εορτασμούς αυτούς ο Κύριος/Άρχων Θάνατος λατρεύεται από τους απανταχού πιστούς ακόλουθούς του και ως αντάλλαγμα που εισάκουσε τις προσευχές τους, τιμάται με  προσφορές και πλουσιοπάροχα γεύματα.

Ανάμεσα στις περιοχές της Αργεντινής όπου αυτές οι εορταστικές μέρες παρατηρούνται με τις πιο μεγαλειώδεις τελετές και την πανδαισία μπουφέδων, είναι οι: Corrientes, Chaco, Misiones και Formosa. Σε αυτές τις πόλεις που η λατρεία του Άρχοντα Θανάτου είναι ξεκάθαρα πιο έντονη και διαδεδομένη, όπως μπορεί να σημειωθεί μέσα από την δεκτικότητα με την οποία οι ακόλουθοι της Λατρείας, τιμούν και εορτάζουν τον δρεπανηφόρο Άγιο του Θανάτου κατά την διάρκεια αυτών των Άγιων Ημερών (και Νυχτών).

Κατά τις 15 Αυγούστου, που θεωρείται από πολλούς η πιο σημαντική ιερή ημέρα, οι πιστοί μαζεύονται σε διάφορα σπίτια όπου έχουν κατασκευάσει τους δικούς τους «ανοιχτούς βωμούς» οι οποίοι είναι προσβάσιμοι από το ευρύ κοινό, ούτως ώστε συλλογικά να εγκωμιάσουν τον  Άρχοντα του Θανάτου. Οι προσφορές έχουν την μορφή λουλουδιών, κεριών, θυμιάματος, χρημάτων, κοσμημάτων και διαφόρων ειδών τροφίμων τα οποία τοποθετούνται στα πόδια των ειδωλίων και των αγαλματιδίων που αναπαριστούν τον Señor la Muerte.

Η γιορτή του θανάτου

Καλλιτέχνες της Αργεντίνικης Παραδοσιακής Μουσικής προσλαμβάνονται και τους ανατίθεται το καθήκον να παίζουν ακατάπαυστα μουσική δίχως καμία διακοπή καθόλη την διάρκεια του γλεντιού. Το μεγαλύτερο μέρος του φαγητού, του πιοτού και της μουσικής αποπληρώνεται με χρήματα που δίνεται ως αμοιβή από τους ευεργετημένους του Señor la Muerte και στους οποίους Εκείνος έχει κάνει θαύματα, βοηθώντας τους ή ευλογώντας τους με τον έναν ή τον άλλον τρόπο κατά την διάρκεια του τρέχοντος έτους.

Συχνά αυτό το λουκούλλειο γεύμα που ξεκινάει από τα μεσάνυχτα και εθιμοτυπικά διαρκεί έως και την Αυγή, αποκαλείται “Velorio” (Νεκρώσιμο Ξύπνημα). Κατά την διάρκεια της κορύφωσης των εορτασμών, νεκρικές πομπές οργανώνονται για να τιμήσουν τον Κύριο του Θανάτου. Μερικοί από τους τελεστές επιλέγονται για να μεταφέρουν μεγάλα αγάλματα και άλλες εμβληματικές απεικονίσεις που αναπαριστούν τον Señor la Muerte και οδηγούν την υπόλοιπη συνάθροιση, πολλοί εκ των οποίων φέρουν δαυλούς, κεριά, δρεπάνια, κόσες και μικρότερα αγαλματίδια που εκπροσωπούν τον Κύριο του Θανάτου.

Αφού παρελάσουν στους μεγάλους δρόμους και τις πλατείες της πόλης, οι πιστοί της λατρείας επιστρέφουν στα σπίτια τα οποία χρησιμοποιούνται ως ναοί κατά την διάρκεια των εορταστικών εκδηλώσεων, όπου θα συνεχίσουν τους εορτασμούς έως το πρωί. Εκεί, μπροστά στους ναούς, οι πιο επιδέξιοι από τους πιστούς επιδίδονται σε μαγικές εργασίες και επικλήσεις στις δυνάμεις του Σκελετωμένου Άρχοντα, οι οποίες διοχετεύονται από τους πιο χαρισματικούς  ακόλουθους με τη μορφή ευλογιών.

Προσφορές στον Άρχοντα του Θανάτου

Η Δευτέρα είναι η κατεξοχήν ημέρα που παρέχεται «τροφή» στον Άγιο του Θανάτου, κάτι που πραγματώνεται με την τοποθέτηση συγκεκριμένων τύπων προσφορών πάνω ή μπροστά από τον βωμό. Οι ενέργειες οι οποίες ενυπάρχουν ή διοχετεύονται δια μέσου αυτών των προσφορών, πιστεύεται, πως ενδυναμώνουν τον σύνδεσμο με τις δυνάμεις οι οποίες ενυπάρχουν μέσα στα φυλαχτά του βωμού του Señor la Muerte.

Τα σημαντικότερα είδη προσφορών είναι:

1. το λικέρ, το οποίο χύνεται σε ένα ποτήρι ή στο δισκοπότηρο του Κύριου του Θανάτου ως σπονδή, και
2. ο καπνός/ταμπάκο ο οποίος έχει συνήθως τη μορφή ενός πούρου.

Το λικέρ μερικές φορές προετοιμάζεται εκ των προτέρων με την προσθήκη μερικών φύλλων από το βότανο απήγανος. Στην Αργεντινή ο απήγανος ή “ruda” είναι ένα φυτό που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την τις καθαρτικές δυνάμεις του Señor la Muerte και συχνά χρησιμοποιείται ως βασικό συστατικό σε πολλές μαγικές εργασίες που διενεργούνται κατά την λατρεία Του. Σε αντίθεση με άλλες προσφορές που απομακρύνονται ή πετιούνται μετά από ένα σύντομο χρονικό διάστημα, τα απομεινάρια του λικέρ μέσα στο ποτήρι δεν απαιτείται να πεταχτούν. Τουναντίον, το έθιμο θέλει μόνο να αναπληρωθεί η ποσότητα του αλκοόλ που έχει εξατμιστεί κατά την διάρκεια των επτά ημερών, ούτως ώστε το ποτήρι να είναι και πάλι γεμάτο έως το χείλος του.

Επικουρικά με το ποτήρι με το λικέρ, εθιμοτυπικά προσφέρεται επίσης ένα μπουκάλι μπύρα. Συχνά αυτό συνδυάζεται με μια αλλόκοτη τάση, αυτή του προαναφερθέντος πούρου. Το μπουκάλι της μπύρας ανοίγει και τοποθετείται πάνω στο βωμό, μαζί και ένα χοντρό πούρο ανάβεται στο όνομα του Κύριου του Θανάτου. Το πούρο καπνίζεται μπροστά στο κεντρικό είδωλο του βωμού και ο καπνός του φυσιέται 13 φορές πάνω στο ενδυναμωμένο αγαλματίδιο του Άρχοντα του Θανάτου καθώς και σε άλλα αντικείμενα που βρίσκονται πάνω στον βωμό.

Όλα τα τρόφιμα που προσφέρονται, τοποθετούνται στον δίσκο/πιάτο του βωμού και πρέπει να καρυκευθούν γενναιόδωρα με κόκκινο και μαύρο πιπέρι, σκόρδο και μαϊντανό, αλλά κανένα εξ αυτών δεν πρέπει επουδενί να αλατιστεί. Αυτός ο απαγορευτικός παράγοντας με το αλάτι βασίζεται στην αντίληψη πως το αλάτι έχει την ιδιότητα να διατηρεί/συντηρεί και είναι κάτι που αποβάλλει συγκεκριμένες ενέργειες που συνδέονται με το βασίλειο του Θανάτου και των νεκρών.  Επιπροσθέτως, επειδή οι ιεροί αριθμοί του Κύριου του Θανάτου είναι το 7 και το 13, θα ήταν συνετό να προτιμάται η απόδοση των προσφορών ποσοτικά να είναι σύμφωνη με αυτούς τους αριθμούς. Για παράδειγμα 7 ή 13 καραμέλες, μπισκότα ή φρούτα. Χρησιμοποιώντας αυτούς τους ιερούς αριθμούς του θανάτου στις προσφορές που αποδίδονται, οι ενέργειες που εμπεριέχονται μέσα τους, δύνανται να μεταφερθούν στην πνευματική παρουσία ούτως ώστε να θρέψουν και να ενισχύσουν με σαφώς ένα πιο αποδοτικό τρόπο.

Όλες οι προσφορές των τροφίμων θα πρέπει να μείνουν στον βωμό για τουλάχιστον 24 ώρες και έπειτα να τοποθετηθούν μέσα σε χαρτοσακούλα, μαζί με τα μαραμένα λουλούδια τα οποία έχουν ήδη αντικατασταθεί την προηγούμενη νύχτα, και τέλος το μπουκάλι με την μπύρα και το πούρο. Αυτή η σακούλα με τις προσφορές πρέπει στην συνέχεια να μεταφερθεί σε ένα νεκροταφείο και να τοποθετηθεί σε έναν τάφο ή πίσω από μια μεγάλη ταφόπλακα, ή να κρυφτεί μέσα σε δέντρα ή θάμνους που είναι κοντά σε κάποιους τάφους. Αν καθίσταται αδύνατον να επισκεφθεί κάποιος το νεκροταφείο, οι προσφορές αντ’ αυτού μπορούν να μεταφερθούν στο δάσος και να τοποθετηθούν μέσα σε ένα δέντρο ή ιδανικά να κρυφτούν μέσα στην κουφάλα ενός δέντρου.

Ο θάνατος μέσα στη ζωή

Ο θάνατος είναι μία αναπόφευκτη και αναγκαία πραγματικότητα, από την οποία κανείς δεν ξεφεύγει. Η θνητή φύση του ανθρώπου τον κάνει να αισθάνεται φόβο και αβεβαιότητα για το άγνωστο ταξίδι του για το επέκεινα. Όλες οι λατρευτικές συνήθειες και ο εξευμενισμός όσων εκφράζει ο Θάνατος δεν είναι παρά μια προσπάθεια συμφιλίωσης και αποδοχής του ανθρώπου με την θνητότητα του και με την πεπερασμένη φύση του.

Δεν μένει λοιπόν παρά να τον επικαλεστούμε και ζητήσουμε τη θεραπεία και ευλογία του…

Πηγές:

• Liber Falxifer The Book of The Left Handed Reaper
• The Mexican Cult of Death in Myth, Art and Literature By Barbara Brodman
• R. Andrew Chesnut, Devoted to Death: Santa Muerte, the Skeleton Saint (Oxford University Press, 2012).
• M.J. Carozzi and D. Miguez: “Multiple Versions of ‘The Fairest of all Saints’ in “San La Muerte – Una Voz Extraña”, Buenos Aires, 2005
•  A. Schinini: “Popular Devotion in Sacred Carvings” in “San La Muerte – Una Voz Extraña”, Buenos Aires, 2005
•  G. Insarralde: “The body as a metaphor for Faith” in “San La Muerte – Una Voz Extraña”, Buenos Aires, 2005